Σχέση γονέα-παιδιού: Αρχίζει με τη γέννηση και τελειώνει με τον θάνατο.
Λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της σύγχρονης εποχής και τις επιθυμίες των γονέων, θα
ήθελα να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις και κάποιους προβληματισμούς για την έννοια και τη
σημασία της σχέσης στη ζωή μας και προπαντός για τη σχέση παιδιού-γονέων.
Σχέση, η μαγική λέξη της σημερινής εποχής που κλέβει την παράσταση σε όλες τις συζητήσεις.
Είναι μια συνθήκη, μια ανάγκη που έχουν όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, εθνικότητας,
κουλτούρας. Είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό που ενώνει τους ανθρώπους, είμαστε κοινωνικά όντα
και χρειαζόμαστε να ανήκουμε κάπου γιατί μας δίνει ασφάλεια και ζεστασιά. Από την πρώτη ώρα που
αρχίζουμε να αποκτούμε τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου, τους πρώτες μήνες της ζωής μας,
βρισκόμαστε σε μια σχέση εξάρτησης.
Η σχέση παιδιού-γονιών είναι μια κοινωνική και συναισθηματική αλληλεπίδραση που χτίζεται
και καλλιεργείται από την αρχή της σύλληψης του εμβρύου, έχει εξελικτικό χαρακτήρα και αποτελεί
τη βάση γνωριμίας και συνύπαρξης σε μια οικογένεια. Αναρωτηθείτε λοιπόν πόσο καλά γνωρίζετε το
παιδί σας, αν παρακολουθείτε και ζείτε την ανάπτυξή του, τι ξέρετε για εκείνο; Μιλάτε, επικοινωνείτε
με το παιδί σας, εκφράζεται, σας εμπιστεύεται, ή απλά παρασυρόσαστε από τους ρυθμούς της
καθημερινότητας και λειτουργείτε σε ένα παράλληλο σύμπαν; Προσπαθήσατε να καλύψετε το χάσμα
των γενεών, καθίσατε δίπλα του για να μάθετε από αυτό τη μόδα και τα ενδιαφέροντα της εποχής, τι
του αρέσει και ποια είναι τα όνειρα του; Χτίστε μια ασφαλή και ουσιώδη σχέση χωρίς κριτική για να
τη διατηρήσετε ζωντανή και αέναη.
Οι πρώτοι εννιά μήνες έχουν μεγάλη σημασία για τη σωστή βιολογική, σωματική αλλά και
συναισθηματική υγεία και ολοκλήρωση του κάθε ανθρώπου, καθώς διευκολύνουν τους γονείς να
προετοιμαστούν και να συνειδητοποιήσουν ότι «φτιάχνουν» ένα ανθρωπάκι που σιγά σιγά θα γίνει
ένας ανεξάρτητος και μεγάλος άνθρωπος. Η επαφή ανάμεσα στο ζευγάρι θα επηρεάσει και το πόσο
έτοιμοι θα είναι να αποδεχτούν αυτό το νέο μέλος που θα εισβάλει στη σχέση τους και θα την
ανατρέψει, θα την αλλάξει. Η προθυμία των γονιών να αναδιαμορφώσουν τη σχέση αυτή, να ανοίξουν
την πόρτα και να αγκαλιάσουν αυτό το μικρό ανθρωπάκι θα παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση
της προσωπικότητάς του και στην ισορροπία της οικογένειας που αρχίζει να σχηματίζεται. Στην
διάρκεια αυτών των 9 μηνών οι μελλοντικοί γονείς δημιουργούν το έδαφος, τη βάση της σχέσης που
θα είναι ικανή να κρατήσει το βάρος ενός νεογέννητου. Αυτή η βάση θα πρέπει να έχει γερά θεμέλια
για να αντέξει το «βάρος» του μωρού που αυξάνεται καθώς γίνεται παιδάκι, έφηβος, διαφορετικά θα
ραγίσει και θα σπάσει, ή θα παλιώσει και θα σκουριάσει.
Τα αναπτυξιακά στάδια είναι απαραίτητα για τη διαμόρφωση της σχέσης ανάμεσα στο παιδί
και τους γονείς, διαφορετικά εάν οι γονείς αντίκριζαν από την πρώτη στιγμή έναν ενήλικα μπροστά
τους θα ήταν κάτι ξένο και άγνωστο για εκείνους, χωρίς συναισθηματικό δεσμό. Τώρα όμως, καθώς
ακολουθούν και παρατηρούν την ανάπτυξη του μωρού τους, παίρνουν χαρά, ευτυχία, ικανοποίηση,
έχουν σκέψεις και φιλοδοξίες για αυτό το ανθρωπάκι που τους ενώνουν και επενδύουν στη σχέση.
Αρχικά η πρώτη μορφή σχέσης που δημιουργεί ο άνθρωπος είναι η σχέση με τους γονείς καθώς
πρωταρχικές ανάγκες πρέπει να καλυφθούν, όπως τροφή, αγάπη, φροντίδα και αποδοχή. Έπειτα, το
παιδί αρχίζει να αναπτύσσεται κοινωνικά και να αποκολλάται από τους γονείς. Η παιδική ηλικία που
χαρακτηρίζεται από την πρώτη μέρα στο σχολείο είναι πολύ σημαντική, γιατί το παιδί από τη μια
αρχίζει να συναναστρέφεται με άλλους ανθρώπους άγνωστους σ' αυτό και διαφορετικής ηλικίας
(φίλοι-δάσκαλοι), από την άλλη όμως και το ίδιο είναι άγνωστο στους υπόλοιπους. Στη φάση αυτή, η
προσαρμογή του εξαρτάται από το είδος του δεσμού που έχει δημιουργήσει με τους γονείς. Εάν έχει
μια σχέση εμπιστοσύνης, ειλικρίνειας και ασφάλειας με τους γονείς του που το υποστηρίζουν, θα
καταφέρει να ανταποκριθεί και να εφαρμόσει το ανάλογο μοντέλο σχέσης που έχει ανάγκη.
Εάν γυρίσουμε πίσω στα παιδικά μας χρόνια θα θυμηθούμε ότι δεν μας άρεζε να ήμασταν
μόνοι μας γιατί έχουμε την ανάγκη να ανταλλάσσουμε συναισθήματα. Εκτός από όντα με λογική,
νιώθουμε και έχουμε συναισθήματα που θέλουμε να τα μοιραστούμε, διαφορετικά το μπαλόνι θα
φουσκώσει και θα σκάσει κάποια στιγμή. Το πότε και πώς, θα σκάσει δεν μπορούμε να το
προβλέψουμε για να το αποφύγουμε, μπορούμε όμως να το αποτρέψουμε δημιουργώντας και
επενδύοντας στις κοινωνικές σχέσεις χωρίς φόβο και δισταγμούς. Έτσι, το παιδί στη σχολική ηλικία
επενδύει χρόνο στις φιλικές σχέσεις και κυρίως με άτομα του ίδιου φύλου, αλλά εξακολουθεί να έχει
ανάγκη και τους γονείς. Για παράδειγμα τα παιδιά θέλουν να παίξουν με τους φίλους τους στην παιδική
χαρά, αλλά ζητάν και από τους γονείς να είναι παρόντες, έτσι νιώθουν ασφαλή.
Στην εφηβική ηλικία η μορφή της σχέσης αλλάζει αρκετά και οι γονείς ξαφνιάζονται. Είναι
πανικοβλημένοι και μπλοκάρουν πολλές φορές λόγω των πολλών αλλαγών που αντιμετωπίζουν στη
σχέση με τα παιδιά τους. Είναι δύσκολο να δεχτούν ότι το παιδί αρχίζει να ξεκολλάει από αυτήν την
σχέση, η οποία αλλάζει μορφή και αναδιοργανώνεται. Πολλές φορές οι γονείς τρομάζουν θεωρώντας
ότι η σχέση καταστρέφεται. Δεν είναι έτσι, εάν έχουν καταφέρει να θέσουν γερά θεμέλια απλώς γίνεται
«ανακαίνιση» της σχέσης, με την κυριολεκτική σημασία της λέξης. Οι έφηβοι έχουν ανάγκη από τη
σχέση ενός συνομηλίκου και πολλές φορές και του αντίθετου φύλου. Είναι η φάση της διαμόρφωσης
της σεξουαλικής τους ταυτότητας και σε συνδυασμό με τις βιολογικές αλλαγές και ανάγκες ωθούνται
στην αναζήτηση και στη διαμόρφωση σχέσεων με το αντίθετο φύλο, ώστε να καλύψουν και άλλου
τύπου συναισθηματικά κενά που ανακύπτουν σ' αυτήν την ηλικία και οι γονείς δεν μπορούν αλλά και
δεν πρέπει να γεμίσουν. Πολλοί γονείς παραπονιούνται για συγκρούσεις και διαμάχες που έχουν με τα
παιδιά τους. Φοβούνται να μην τα χάσουν, να μην τα πληγώσουν, να μην τα διώξουν. Η εφηβική ηλικία
είναι σαν ένα ηφαίστειο που βράζει και εκρήγνυται, δίνοντας ώθηση στον έφηβο να μπει στην ενήλικη
ζωή και να καταφέρει να επιβιώσει.
Στην ενήλικη ζωή ο άνθρωπος έχει ανάγκη να δημιουργήσει μια σχέση με ένα σύντροφο. Έχει
ανάγκη να καλύψει ερωτικά συναισθήματα, αναζητώντας-κυνηγώντας κάποιον που θα είναι ικανός να
συμπληρώσει αυτό το κομμάτι της σχέσης που λείπει. Σε αυτό το στάδιο το μοντέλο των γονέων που
έχει δει και έχει στο μυαλό του επηρεάζει συχνά τις επιλογές και τη συμπεριφορά του. Η γονεϊκή σχέση
συνεπώς διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη συναισθηματική ισορροπία και ολοκλήρωση του
ανθρώπου.
Η σχέση ικανοποιεί την ανάγκη του ανθρώπου να ανήκει κάπου, όπου νιώθει γεμάτος, ήρεμος,
ανακουφισμένος και ευτυχισμένος. Κάθε μορφή σχέσης φέρνει συναισθηματική ολοκλήρωση και
χαρά. Δεν νομίζω ότι ο άνθρωπος θα μπορούσε να επιβιώσει ζώντας μόνος του και χωρίς να βρίσκεται
σε μια σχέση, γονεϊκή, φιλική, συγγενική, ερωτική, συναδελφική. Είμαστε πλασμένοι για να ανήκουμε
κάπου, σε ένα σύνολο, που ακόμα και αν μας πληγώνει και μας στεναχωρεί κάποιες στιγμές, εμείς
επιστρέφουμε και το συγχωρούμε ή ψάχνουμε να το αντικαταστήσουμε. Η μοναξιά είναι ανυπόφορη
και ο άνθρωπος δεν την αντέχει γιατί, τελικά σε κάθε ηλικία χρειαζόμαστε αγάπη, φροντίδα και
αποδοχή.
Γράφει: Στάγκου Μυρτώ, Ψυχολόγος ΑΠΘ / ΜΑ, Εξειδικευμένη στην Συμβουλευτική Παιδιών –
Εφήβων και Οικογένειας και στην Ειδική Αγωγή.
Αγίας Σοφίας 46, 6ος όροφος
Τηλ. Επικοινωνίας: 6947940512
Email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.